1. Maviyemiş
Anavatanı ABD olan maviyemiş, geçmişi yüzyıl öncesine dayanmakta olup tüm dünyada yetiştiriciliği yapılan üzümsü bir meyvedir. Doğada az bulunan mor-mavi renge sahip,sulu ve tadı ise mayhoştur.
Avrupa’da Blueberry olarak bilinmekte olup ülkemizde bütün çeşitlerine yaban mersini diyoruz. Bu aslında bir kafa karışıklığını da meydana çıkarmaktadır.
Ülke sınırları içeresinde birçok bölgede görülen ve farklı çeşitleri yetişen meyve yöre hakları tarafından çok farklı isimlerle bilinmektedir.
Şebinkarahisar’da güvem eriği, Akçaabat köylerinde likarba, Ardahan’da Mosi, Rize’de Likapa – likapa meyvesi, Trabzon’da Ligarba, Karakavuz’da Çalıçileği, Rize Pazar ilçesinde Kaskanaka, Rize Ardeşen ilçesinde Çera (Çela), Artvin’de Morsvi, Mahabak, Mesi; Giresun’da Çalı Çiçeği, Ordu’da Cırtlık Çileği, Yozgat’ta Köpek Üzümü’dür.
Ayrıca maviyemiş diğer adı diye biraz daha araştırma yaptığımızda karşımıza çıkan isimler, orman gülü, açelya, funda, turna yemişi, ayı yemişi,mavi yaban mersini, Çay Üzümü veya Çoban Üzümü’dür.
2. Maviyemiş Nedir
Maviyemiş nedir sorusuna cevap vermek gerekirse, Ayı üzümü ve çobanüzümü olarak ta adlandırılan bilimsel olarak ( latincesi ) ‘’ Plantae ( bitkiler ) alemin de, Magnoliophyta ( kapalı tohumlular ) bölümünde, Magnoliopsida ( iki çenekliler ) sınıfın da, Ericales takımında, Ericaceae (fundagiller ) familyasın da, Vaccanium cinsi, myrtillus türü bir üzümsü meyvedir.
Çok genel bir cevap vermek gerekirse maviyemiş eşittir yaban mersini diyerek bu işin içinden çıkarız ama çok kısıtlı bir bilgi vermiş oluruz.
Renk özellikleri ve çok fazla olan faydaları göz önünde bulundurulduğunda mavi altın ve sağlık meyvesi olarak görülmektedir.
Avrupa’da ” süperfood ” olarak bilinin en faydalı meyveler kategorisinde yer almakta ve kahvaltıda çok fazla tüketilmektedir. Maviyemiş İngilizcesi Blueberry’dir.
Özelliklerinden bahsetmek gerekirse, 100 gramı 42,1 kaloriye sahiptir. Neredeyse 85 gramı su, 7,4 gramı karbonhidrat ve 4,9 gramı posadan oluşmaktadır. Geri kalanını ise yağ ve vitaminler meydana getirmektedir.
Ülkemizin de yetiştiriciliğinin yapılması açısından uygun koşulları sağladığının bulunması üzerine son yıllarda maviyemiş bitkisi üzerinde ki ilgi arttı ve yükselen yıldız olması yolunda önemli mesafeler almasına yardımcı oldu.
3. Maviyemiş Faydaları
Dünya’da özellikle çok popüler bir meyve olmasının en önemli nedenlerinin başında kalorisinin düşük, lif ve C vitamini bakımından yüksek olması gelmektedir.
İçerisinde bulunan antioksidanlar sayesinde Dna’nın zarar görmesini engeller. Bu sayede kanserde savaşmada vücuda yardımcı olur.
Maviyemiş neye iyi gelir ve yararları nelerdir gibi konulardan konuşacaksak belirtmekte fayda gördüğümüz bir diğer husus yaşlanmaya neden olan etkenlerle savaşması ve cildimizin genç görünmesine yardımcı olmasıdır.
Yapılan bir araştırmada 8 hafta boyunca günlük 50 gram yaban mersini porsiyonu obez olan kişilerde LDL oksidasyonunu % 27 düşürmüştür.
Kalp hastalığı riski yüksek olan obez kişilerde yapılan bir diğer 8 haftalık araştırmada ise günde 50 gram yaban mersini tükettikten sonra kan basıncında % 4-6 azalma olduğu gözlemlendi. [2]
Benzer faydaların menopoz dönemindeki kişilerde de ortaya çıktığı belirlendi. [3]
Hayvanlar üzerinde yapılan bazı araştırmalar sonucu yaban mersini içindeki antioksidanların beynin zeka için gerekli olan kısmını etkilediği görülmüştür.
16.000’den fazla yaşlı bireyde yapılan altı yıllık bir araştırma, zihinsel yaşlanmada ki gecikmelere neden olduğu belirlendi.
Faydaları arasında idrar yolu enfeksiyonlarına karşı olan etkisi önemli bir yere sahiptir. Ayrıca E.coli bakterisinin idrar yoluna yapışmasını engeller.
Bu faydaları düşünürken maviyemiş nasıl tüketilir diye düşünmemize aslında çok fazla gerek yok. Tadı mayhoş ve rahatsız edici değildir. Güzelce yıkadığımızdan emin olduktan sonra taze olarak direk tüketmek en kolay seçim olacaktır.
Ancak farklı tüketim yolları arasında reçel olarak, pekmez olarak, kurutulmuş ve maviyemiş çayı yer almaktadır.
Maviyemiş çayı faydaları arasında ise ishal tedavisi için vücudumuza yardımcı olması birinci sırada yer almaktadır.
Uyarı : Yazdığımız faydalar kesinlikle tedavi amaçlı olmayıp bilgileri otoriter sitelerden ve basın yayın kuruluşlarından aldığımızı belirtmek isteriz. Eğer sağlığınız ile ilgili bir sorununuz varsa lütfen doktorunuza başvurunuz.
4. Maviyemiş Kurusu Nerede Yetişir
Ülke sınırlarımız içerisinde maviyemiş nerede yetişir diye bakacak olursak bölgelere ayırmamız en doğrusu olacaktır.
Karadeniz Bölgesi : Rize’de İkizdere ilçesi üretim bakımından pilot bölge olarak görülmekte köylülerin verdiği bilgiler doğrultusunda her yıl yaklaşık olarak 30 ton meyve toplanmaktadır.
Ayrıca diğer iller Artvin, Trabzon, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Samsun, Sinop, Kastamonu, Zonguldak, Bolu, Düzce ve Bartın’dır.
Rize Tarım İl Müdürlüğü bu konularda çalışmalara imza atarken, maviyemiş meyvesinin antioksidan içeriğine sahip olduğunun altını çizmektedir.
Çay üretimine karşı ek sektör olarak düşünülen meyve, bankaların reklamlarına dahi konu olmuştur. Ziraat bankası likapa reklam videosunu youtube üzerinden bu linkten, bankanın sitesinden ise buradan ulaşabilirsiniz.
Marmara Bölgesi : Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Bursa, Balıkesir, Kırklareli illerinde yetişmektedir.
Doğu Anadolu Bölgesi’nde Ardahan, Erzurum ve İç Anadolu Bölgesinde ise Yozgat’ın yüksek ve ormanlık bölgelerinde yabani türleri yetişmekte ve maviyemiş çiftliği bulunmaktadır.
Dünya genelinde ise Amerika Birleşik Devletleri üretiminin %50 sini tek başına karşılamaktadır. Diğer pay ise Danimarka, Grönland, İzlanda, Kanada ve Asya’nın kuzeyine aittir.
Bu ülkelerin iklim özelliklerinin birbirine yakın olması maviyemiş hangi iklimde yetişir sorusuna ister istemez cevap bulmamızı sağlamaktadır. Daha detaylı bilgi için yaban mersini nerede yetişir yazımızı okumanızı tavsiye ediyoruz.
5. Maviyemiş Kurusu Reçeli Nasıl Yapılır Ve Özellikleri
Farklı bir tüketim tercihi olarak düşünülebilecek olan alternatif ise reçel yaparak tüketmek olacaktır. Bunu çok basit kendimiz evde yapabileceğimiz gibi direk veya internet üzerinden satın alabilirsiniz.
Bu şekilde tüketmemizin nedenleri arasında uzun süre muhafaza etme isteğinin yanında reçelin faydaları önemli bir yer tutmaktadır.
A. Maviyemiş reçeli nasıl yapılır? çok kısa bahsetmek gerekirse:
1 su bardağı meyve
Yarım su bardağı şeker
1 su bardağının çeyreği kadar su
Yarım kaşık limon (Bu sayede Ph’sini düşürmüş oluyoruz)
B. Maviyemiş reçel tarifi
Almış olduğunuz meyve çöplerinden arındırılarak güzelce yıkanmalıdır.
Uygun büyüklükte tencere seçimini yapıp içerisine meyveleri boşaltıyoruz.
Su ve şeker ilavesi yaparak kısık ateşte kaynatmaya başlıyoruz. 2-3 dakikada bir karıştırma işlemi gerekmektedir.
Meyve rengini suya vermeye başladığı zaman limon ekleyerek 10 dakikada o şekilde kaynatmaya devam ediyoruz.
Reçel hazırdır. Bu işlem meyvelerin durumuna göre 30-45 dakika arasında sürer.
İster hemen tüketin veya soğumasını beklemeden kavanoza alın.
Not: Verdiğimiz malzemelerden 1 su bardağına yakın reçel elde ediyoruz.
Bu şekilde hazırlandığı taktirde maviyemiş reçeli faydaları saymakla bitmez ayrıca uzun süre bozulmadan saklayabilir ve sevdiklerimize hediye edebiliriz.
Daha detaylı ve resimli anlatım yaptığımız sayfamıza bakabilirsiniz.
6. Maviyemiş Kurusu Çeşitleri
Dünyada kültürü yapılmakta olan maviyemiş türleri:
Yüksek boylu (Vaccinium corymbosum L.)
Alçak boylu (Vaccinium angustifolium Ait.)
Tavşangözü (Vaccinium ashei Reade)
Turnayemişi (Vaccinium macrocarpon Ait.)
Lingonberry (Vaccinium vitis-idaea L.)
Çayüzümü (Vaccinium arctostaphylos)
Çobanüzümü (Vaccinium myrtillus)
Daha birçok Vaccinium türü bulunmaktadır. Saydıklarımız yalnızca kültürü yapıldığı bilinmekte olan türlerdir.
7. Maviyemiş Kurusu Yetiştiriciliği
Tamamen güneş alan veya biraz gölge olan, güney yönlere bakan ve hafif meyilli alanlara ihtiyaç vardır. Maviyemiş fidanı, bahçe oluşturma maliyetinin neredeyse %80 gibi bir kısmını oluşturmaktadır.
Dikimde kullanılabilecek maviyemiş fidesi türleri:
Bir yaşında köklü çelikler,
Fidanlıklarda üretilmiş 2-3 yaşında açık köklü fidanlar,
Fidanlıkta üretilmiş 2-3 yaşında tüplü fidanlardır
Maviyemiş budama dikim ile başlar ve her yıl ilkbahar öncesi gözler uyanmadan tekrarlanır. Diğer meyve türlerine göre daha fazla budamaya ve özel ilgiye ihtiyaç duyduklarından budamanın rolü büyüktür.
Kurulan bahçelerde ikinci yıldan itibaren ürün alınmaya başlanmakta, ancak bahçe tesis maliyetini karşılayarak kâra geçiş süreci ise beşinci yılı bulabilmektedir. Tüm bu gayretler sonucu kurulan maviyemiş bahçeleri ise orta ve uzun vadede çok kârlı bir meyve tesisidir.
8. Maviyemiş Kurusu
Maviyemiş kurusu, internet alışveriş sitelerinin ve meyve kurusu satan birçok firmanın göz bebeği durumunda bundan şüphemiz yok.
Fakat son yapılan araştırmalara göre, meyvelerin kurutma işlemleri sırasında ilaveten şeker eklendiği taktirde bazı zararları olduğu ortaya çıkmıştır. Örneğin diyabetli hastaların tüketmemesi gerektiği yönünde.
Bunları göz önüne alarak kurutulmuş meyvenin kendisi ve faydaları hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için yaban mersini kurusu faydaları ve yaban mersini nasıl kurutulur yazımızı okuyabilirsiniz.
Eğer aklınızda maviyemiş kilo fiyatı ne kadar, nerede satılır, fidan fiyatı, maviyemiş fidanı nerede satılır gibi sorular varsa size önerebileceğim iki şey var.
İlki artık manav bölümü bulunan market zincirlerin bir çoğunda bu meyveye ulaşabiliyorsunuz. Ayrıca marketlerin internet sitelerinde kilogram fiyatlarıda bulunmaktadır.Bunlardan fidan fiyatına kadar öğrenebilirsiniz. Ancak mevsimine göre maviyemiş fiyatları farklılık göstermektedir.
İkincisi ise internet üzerinden alış veriş siteleri. Bunlarda artık neredeyse tüm yetiştiricilik ürünleri dahil bütün bitkilerin tohumları ve fidanları yer almaktadır. Özellikle tanınmış markaları seçmeniz sizin faydanıza olacaktır. Daha fazla bilgi için yaban mersini fidanı yazımızı okuyabilirsiniz.
9. Maviyemiş Kurusu Kullanım Alanları
Meyve suyu sektöründe tek başına veya karışık meyveli olarak
Alkol sanayinde. ( Şarap ve diğer içkilerde )
Meyvesi, kurusu ve bitkinin tüm kısımları ( gövde, kök, yaprak, çiçek ) ilaç sanayinde ham madde olarak kullanılır.
Direk olarak kuru meyve sektöründe.
Baharat sanayinde.
Tatlılara, keklere ve salatalarınızda kullanılabilir.
Reçel, marmelat ve konserve sanayinde
Dondurulmuş gıda sanayinde
Süt ve süt ürünlerinde ( dondurma ve meyveli yoğurt )
Meyvesinin ve yaprağının kurusu çaylarda
Diyet için ara öğünlerinizde kullabilirsiniz.
